In 1988 bezochten wij de slagvelden in Vlaanderen en Frankrijk. Aanleiding was een eerder op de VPRO-radio uitgezonden, aangrijpende documentaire “oorlog was voetbal”, over Captain Nevill die zijn soldaten schietend en voetballend een heuvel in de frontlinie wilde laten veroveren op 1 juli 1916, de datum die de geschiedenis inging als het begin van “De slag aan de Somme”.

Deze radiodocumentaire en een later door de BRT uitgezonden tv-documentaire over de informele wapenstilstanden tijdens de kerstdagen in 1914, waarbij op een aantal plaatsen in het niemandsland tussen de beide fronten voetbalwedstrijden werden gehouden door soldaten die elkaars doodsvijanden waren, vormden de aanleiding voor ons nader onderzoek naar de historische bronnen en achtergronden en de werkelijke locaties waar het zich afspeelde.

Daarbij werd duidelijk dat er gedurende de hele eerste wereldoorlog langs beide frontlinies regelmatig sprake was van lijdzaam verzet, ongehoorzaamheid, opstandigheid en insubordinatie. De eerste tekenen daarvan waren de voetbalincidenten in 1914.
Deze aspecten van de gruwelijke loopgravenoorlog zijn altijd onderbelicht gebleven. In april 2005 hebben we de juiste locaties opgezocht, in kaart gebracht en gefotografeerd.

Jan Zeven/Nico Hemelaar.