De kolonie Walden
Walden was de naam van een kolonie, ofwel commune, die de psychiater en schrijver Frederik van Eeden (1860–1932) in 1898 op het landgoed Cruysbergen in Bussum oprichtte.
"Ik zag een huttenkolonie in het Vierhoutensche bosch, en ik heb nu
nog maar een ideaal, mijn leven door te brengen in zoo'n hut, in dat
bosch", noteert Frederik van Eeden op 5 juni 1887 in zijn dagboek.
Hij zou nog tot 5 augustus 1889 moeten wachten voordat zijn ideaal
werkelijkheid wordt. Op die dag betrekt hij zijn hut op Walden, de
door hem en een aantal gelijkgestemden opgerichte
anarchistischs-communistische leef- en werkgemeenschap.
De naam van de kolonie is ontleend aan het boek "Walden, or life in
the woods" (1854) (klik) van de Amerikaan Henry David Thoreau
(1817-1862). Walden bestond uit een aantal eenvoudige hutten rond
een villa, die 'Het groote huis' genoemd werd.
Gedurende haar bestaan van 1889 tot 1907 telde de kolonie gemiddeld
zo'n 20 volwassen bewoners en 20 kinderen. Het verloop was groot.
Soms vertrokken kolonisten al snel weer omdat ze zich verkeken
hadden op het leven in een leefgemeenschap als Walden, soms omdat ze
iets gelijksoortigs voor zichzelf wilden beginnen, maar meestal door
onenigheid over het werk of de te varen koers.
De meeste kolonisten waren idealisten, en in het geheel niet
geschoold in handenarbeid. Al doende leerden ze zich bezig te houden
met land- en tuinbouw, bijenteelt, veeteelt, het bakken van brood en
sportbeschuit, timmerwerk en de administratie.
Alle geproduceerde goederen waren voor eigen gebruik of werden aan
coöperatieve winkels verkocht, dan wel door de bewoners zelf 'met de
kar uitgevent'.
Omdat het werk lang niet altijd goed gebeurde, schakelde men na een
aantal jaren over op het aantrekken van kolonisten met vakkennis
waaraan de kolonie behoefte had. Toch werd er weinig geproduceerd;
de grond waarop groenten en graan verbouwd werden was arm en de
hypotheeklasten waren hoog.
De bakkerij was het enige onderdeel dat vrijwel onafgebroken goed
functioneerde. Hij draaide zo goed dat de verliezen uit de tuinbouw
ermee opgevangen konden worden. Evengoed moest Van Eeden zelf
regelmatig financieel bijspringen om de kolonie op poten te houden.
Toen in april 1907 zijn winkelcoöperatie 'De Eendracht' failliet
ging, zat Van Eeden zelf financieel aan de grond en volgde het
faillissement van Walden een paar maanden later, op 25 oktober 1907.
(klik hier voor kaart 1911)
De locatie van Walden in 2005
De huidige situatie is drastisch gewijzigd. De nummers op de kaart
corresponderen met de foto's in de kolom ernaast.
Het huisje van Truida Evers en het indertijd verplaatste huisje van
Van Eeden (1) bestaan nog, maar zijn aan het oog onttrokken. De
fabriek van Van Meurs en de villa Cruysbergen zijn gesloopt, een
industrieterrein en de Gamma (2) zijn er
voor in de plaats gekomen
(onder 1). Het toegangshek naar de renbaan is ongewijzigd gebleven, maar de
onverharde weg voert naar een nieuwbouwvilla (3).
Van de renbaan is de vorm te herkennen in het wandelpad
(boven 1), de oorspronkelijke bebouwing ten tijde van Walden aan de
Nieuwe ’s Gravelandsche weg is verdwenen, ook daar is een
nieuwbouwvilla verrezen (4 en 5).
De kaartnummers corresponderen met de foto's