> The Missing House > Joodse Jongensschool - voormalig Joods Bejaardenhuis - Joodse Begraafplaats



De Große Hamburgerstraße als "Ort der Erinnerung".

Onderstaande tekstfragmenten zijn aanleiding geweest om de Große Hamburgerstraße in Berlin enkele keren (2001/2009)
te bezoeken. Tot aan de machtsovername in 1933, was dit een van de hoofdstraten in joods Berlijn.
Hier bevinden zich vlak bij elkaar, een aantal opvallende herinneringsplekken, waar m.n. de tweede wereldoorlog en de naoorlogse geschiedenis sterk voelbaar aanwezig zijn, nl.:

- De “Knabenschule der Jüdische Gemeinde”, Große Hamburgerstraße 27.
- Het ernaast gelegen plantsoen, plek van het voormalige “Alter Jüdischer Friedhof”, dat zich bevond
  achter het eveneens verdwenen joodse bejaardenhuis.
- Aan de overzijde, Große Hamburgerstraße 15 -16, is een lege plek tussen de huizenblokken waar Christian 
  Boltanski zijn kunstproject “The Missing House” in 1990 heeft gerealiseerd.

Deze locaties intrigeren door de verschillende manieren waarop “Herinneren” hier vorm krijgt en hoe de geschiedenis verteld wordt. De door ons ter plekke gemaakte foto’s spreken wat dit betreft voor zich.

Nico Hemelaar/Jan Zeven

"Tegenover de joodse middelbare school in de Große Hamburgerstraße, heeft de Franse kunstenaar Christian Boltanski een lege plek gebruikt voor het kunstwerk The Missing House. Op de wit gepleisterde muren eromheen staan de 24 namen en beroepen van de Duitse, Poolse en Russische bewoners van het huis dat in februari 1945 werd gebombardeerd. Aan de andere kant van de straat was vroeger het Joodse Kerkhof.
Sinds de zeventiende eeuw lagen er joden begraven. Maar de nazi's lieten het kerkhof niet met rust. De joden die zich in 1942 nog in Berlijn bevonden, moesten zich op deze plek verzamelen om naar Auschwitz en Theresienstadt te worden vervoerd, waar 55.000 Berlijnse joden werden vermoord".
(Vrij naar: Michèle de Waard, De spoken van Berlijn, NRC 17 april 1999)

"De Große Hamburgerstraße werd vroeger de straat der verdraagzaamheid genoemd. De evangelische kerk en het katholieke ziekenhuis staan er nog steeds. Ze waren niet ver verwijderd van de Joodse Jongensschool en het bejaardenhuis van de joodse gemeente, die later als deportatiecentrum dienst zouden doen".....
"Ik ben op weg naar een huis dat wel volledig is verdwenen. Het stortte in bij een bombardement in de nacht van 3 februari 1945. Het moet nu een langgerekte opening zijn tussen twee andere huizen, die nog konden worden hersteld. Het is een gat dat, toen het puin werd geruimd, nooit meer werd gevuld". (Vrij naar: K.Schippers, Een ei van blik, uit: Stil Maar. Querido 2007)